Κωδικός:Κ/ΛΑ ΕΠΚΑ/72/2
Θέση:Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων
Κατηγορία:Έργο Πλαστικής
Είδος:Ανάγλυφο
Υποδιαίρεση:Ανάγλυφο Επιτύμβιο
Χρονολόγηση:Αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.
Κατάσταση Διατήρησης:Συγκολλημένο
Υλικό:Μάρμαρο
Περιγραφή:Στα σωζόμενα έργα των αρχών του 1ου αι.π.Χ. τοποθετείται επιτύμβιο ανάγλυφο που βρέθηκε στη θέση "Κουμ Τεπέ" σε απόσταση μόλις 150μ. έξω από τη ΒΔ γωνία του βόρειου περιβόλου των αρχαίων Αβδήρων. Θέμα της ανάγλυφης παράστασης είναι ένας έφιππος άνδρας που συνοδεύεται από τον ιπποκόμο του. Λείπει το δεξί μπροστινό του σκέλος από το γόνατο και κάτω, που έχει αφήσει, ωστόσο, τα ίχνη του επάνω στο βάθος του αναγλύφου. Είναι σπασμένο επίσης στο κάτω μέρος της ουράς του αλόγου. Εξαιτίας της διάβρωσης της επιφάνειας του μαρμάρου έχουν εξαφανισθεί όλες σχεδόν οι λεπτομέρειες των χαρακτηριστικών της κεφαλής του. Τα ηνία και ο ιμάντας που στηρίζει το εφίππιο αποδίδονται ανάγλυφα. Επάνω στο εφίππιο, που μοιάζει με λεπτό μαξιλάρι, είναι καθισμένος ο ιππέας. Λείπει ολόκληρο το κεφάλι του, διατηρούνται, όμως, ίχνη, του περιγράμματος του στο βάθος του αναγλύφου. Έντονες αποκρούσεις παρουσιάζει επίσης το ανασηκωμένο δεξί του χέρι, ενώ το λυγισμένο δεξί του πόδι είναι σπασμένο και λείπει από το μέσο της κνήμης και κάτω. Σώζονται τα ίχνη του άκρου ποδιού στο βάθος του αναγλύφου. Ο ιππέας έχει στραμμένο το επάνω μέρος του κορμού του σχεδόν κατενώπιον. Από τα ίχνη του περιγράμματος της κεφαλής του φαίνεται ότι και αυτή ήταν στραμμένη κατενώπιον, με μια μικρή στροφή προς τα δεξιά της μορφής δηλαδή προς την κατεύθυνση του ανυψωμένου δεξιού χεριού, με το οποίο προφανώς κρατούσε και εκράδαινε το δόρυ. Το τελευταίο πρέπει να αποδιδόταν ζωγραφιστά. Ο ιππέας είναι ντυμένος με κοντό χειριδωτό χιτώνα ζωσμένο στη μέση και με χλαμύδα που καλύπτει τον αριστερό ώμο και τον αντίστοιχο βραχίονα, καθώς και το στήθος και πέφτει πίσω από την πλάτη του αλόγου. Στο σωζόμενο αριστερό άκρο πόδι που κρέμεται πίσω από το άλογο, φορά κοντό δερμάτινο υπόδημα μέχρι τον αστράγαλο, το οποίο στο επάνω μέρος παρουσιάζει μια πολλαπλή πτύχωση. Στη μέση του έχει ζωσμένο ξίφος με θήκη της οποίας το αιχμηρό, κάτω άκρο λείπει. Το ξίφος με την σχεδόν κατακόρυφη θέση, έχει σταυρόσχημη λαβή. Με το αριστερό χέρι, που καλύπτεται πίσω από το λαιμό του αλόγου, πρέπει να κρατούσε μια μάλλον μακρόστενη ασπίδα της οποίας ένα τμήμα διαγράφεται σε πολύ χαμηλό ανάγλυφο -σχεδόν εγχάρακτα-πίσω από το κεφάλι του αλόγου και τον αριστερό ώμο του ιππέα. Πίσω από το άλογο, σε δεύτερο επίπεδο, εικονίζεται μία μικρή νεανική μορφή. Στέκεται όρθιος με το σώμα σχεδόν κατενώπιον ή κατά τα τρία τέταρτα και το κεφάλι επίσης κατά τα τρία τέταρτα. Η διάβρωση του μαρμάρου έχει εξαφανίσει τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Τα μαλλιά είναι κοντά, αλλά διατηρούνται μόνο σαν μια ομοιόμορφη μάζα. Η μορφή φορά κοντό χιτώνα και κρατά με το αριστερό χέρι ένα δόρυ που στηρίζεται λοξά στο έδαφος. Το δεξί χέρι φέρεται προς τα κάτω παράλληλα με το σώμα. Το άκρο δεξί χέρι διακρίνεται ανάμεσα στο γλουτό και την ουρά του αλόγου. Το δεξί άνετο σκέλος φέρεται ελαφρά προς τα πλάγια, ενώ το αριστερό στάσιμο κρύβεται τελείως πίσω από τα πισινά πόδια του αλόγου. Η πίσω επιφάνεια της πλάκας είναι αδρά λαξευμένη, με πιο λεπτό εργαλείο προς τα άκρα, πιο χοντρό προς το εσωτερικό. Στο επάνω και στα πλευρικά, ευθύγραμμα πέρατα της κύριας όψης δεν υπάρχει κανενός είδους πλαίσιο ή αρχιτεκτονική διαμόρφωση. Ωστόσο, στο κέντρο της επάνω πλευράς της πλάκας υπάρχει μικρός, ορθογώνιος τόρμος, ο οποίος πιθανότατα χρησίμευε για τη στήριξη κάποιας επίστεψης από χωριστό κομμάτι. Υλικό κατασκ.: Λευκό, δολομιτικό μάρμαρο της Θάσου, αρκετά χονδρόκοκκο και εύθριπτο, με ανοικτόχρωμη, καστανή πάτινα. Καταστ.Διατηρ.: Η επιφάνεια του μαρμάρου είναι σε αρκετό βαθμό διαβρωμένη. Από το ανάγλυφο λείπουν κυρίως οι δύο επάνω γωνίες, αλλά και μικρότερα τμήματα στο κάτω μέρος, ενώ φέρει αποκρούσεις σε αρκετά σημεία της επιφάνειας του. Ένα μικρό τμήμα του στο επάνω μέρος είναι συγκολλημένο. Διαστάσεις: υψ.πλάκας: 1,15μ., πλάτος: 0,91μ., πάχος κροτάφου: 0,055μ., πάχος αναγλύφου:0,20μ. Δημοσίευση:Σκαρλατίδου Ε., "Επιτύμβιο ανάγλυφο από τα Άβδηρα", Αρχαία Θράκη, Πρακτικά 2ου Διεθνούς Συμποσίου Θρακικών Σπουδών, Τόμος ΙΙ, Κομοτηνή: Μορφωτικός Όμιλος Κομοτηνής, 1997, σελ.775-788.