Κωδικός:Κ/14η ΕΒΑ/83/5
Θέση:Συλλογή Μητροπολιτικού Οίκου
Κατηγορία:Έργο Ζωγραφικό
Είδος:Εικόνα
Υποδιαίρεση:Εικόνα Φορητή
Χρονολόγηση:15ος αιώνας
Κατάσταση Διατήρησης:Ακέραιο
Υλικό:Ξύλο Αδιάγνωστο
Περιγραφή:Φορητή εικόνα. Η Παναγία Γλυκοφιλούσα. 15ος αι. Διαστάσεις: Ύψος 46 εκ., πλάτος 34,5 εκ., πάχος 2 εκ. Σε κάμπο χρυσό είναι ζωγραφισμένη από τη μέση και πάνω σε στροφή τριών τετάρτων δεξιά η Παναγία στον τύπο της Γλυκοφιλούσας. Κρατά από αριστερά στα μακριά ευαίσθητα χέρια της το Χριστό, που τον φέρνει τόσο κοντά της, ώστε να πιέζεται από το πρόσωπό του το μάγουλό της. Φορά βυσσινί κλειστό μέχρι ψηλά στο λαιμό μαφόριο που έχει χρυσά σιρίτια στα τελειώματά του, καθώς και λεπτά χρυσά κρόσσια στο κάτω μέρος του δεξιού ώμου της. Ο χιτώνας της, που φαίνεται μόνο στον καρπό του δεξιού χεριού της, είναι σε μπλε σκούρα απόχρωση, όπως της ίδιας απόχρωσης είναι και ο κεφαλόδεσμός της. Ο Χριστός κρατά στα δύο χέρια του κλειστό λευκό ειλητάριο και φορεί γκριζόασπρο χιτώνα, ποικιλμένο από μικρά καφετιά τριγωνικά κοσμήματα αραιά και άτακτα τοποθετημένα και κεραμιδί με πολλές χρυσοκοντυλιές ιμάτιο, που πέφτει κάτω από τη μέση του και αφήνει να φαίνεται γυμνό το αριστερό πόδι του μέχρι πάνω από το γόνατο. Οι κεφαλές και των δύο μορφών περιβάλλονται από συμπλεκόμενα στικτά, χρυσά φωτοστέφανα, κοσμημένα περίτεχνα με ρόδακες και ελικοειδείς βλαστούς. Τα πρόσωπά τους, καμωμένα με ωχρορόδινη σάρκα και κανονικά χαρακτηριστικά που τα τονίζουν λεπτές αραιές λευκές γραμμές, εκφράζουν έντονη θλίψη. Τα ρεμβώδη αμυγδαλωτά μάτια της Παναγίας φαίνεται να ενατενίζουν κάτι το μακρινό που επισημαίνει η σκέψη της, το μελλοντικό πάθος του παιδιού της. Φαίνεται να ενορά την αναγκαιότητα του πάθους του παιδιού της για τη λύτρωση, γι' αυτό ο εσωτερικός της πόνος και η μητρική της οδύνη διαφαίνονται στο πρόσωπό της. Εξωτερικά σημεία της θλίψης και του πένθους αποτελούν το σφιχταγκάλιασμα των δύο μορφών, το κλειστό μέχρι ψηλά στο λαιμό πένθιμο μαφόριο της καθώς επίσης και το γυμνό πόδι του Χριστού, που συνδέεται με το νεκρό γυμνό Χριστό σε βυζαντινή παράσταση της ταφής. Όμως η παράσταση δείχνει και όλη την αγάπη της Παναγίας στο γιο της από την καθαρή ανθρώπινη πλευρά της. Το ακούμπισμα του μάγουλού της στο μάγουλο του παιδιού της με τόση τρυφερότητα και το σφιχταγκάλιασμα μ' όλη τη μητρική στοργή της, δείχνουν τις ανθρώπινες σχέσεις μητέρας και παιδιού, χωρίς να εξαφανίζουν και το υπερφυσικό στοιχείο που παρουσιάζει κάθε βυζαντινή εικόνα. Τέλος το πλησίασμα των δύο μορφών μπορεί να θεωρηθεί ακόμα ως εκφραστικό μέσο με το οποίο δηλώνεται το μυστήριο της θείας ενσάρκωσης. Στις επάνω γωνίες της εικόνας διακρίνονται με κόκκινο τα μονογράμματα της Παναγίας ΜΡ ΘΥ καθώς επίσης και τα μονογράμματα του Χριστού IC XC δίπλα από το σταυροφόρο φωτοστέφανό του. Τα μαλακά πλασίματα στα σαρκώματα, οι πυκνές χρυσοκοντυλιές στο ιμάτιο του Χριστού, προσεγμένη στα ρούχα πτυχολογία, τα περίτεχνα στικτά φωτοστέφανα, η βαθιά μελαγχολία στα πρόσωπα και γενικά το ήθος της εικόνας συνηγορούν στο να την εντάξουμε στον 15ο αιώνα. Προέλευση: Συλλογή Μητροπολιτικού οίκου.